Jak działa i jakie są rodzaje pomp ciepła?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• jak wygląda praca pompy ciepła i jak zamontować urządzenie,
• jakie są rodzaje pomp ciepła,
• jakie dofinansowanie można otrzymać do zakupu i montażu pomp ciepła. 

Pompy ciepła - zasady działania. Jak działają pompy ciepła?

Jaka jest zasada działania pompy ciepła? Działanie to polega na wytwarzaniu obiegu ciepła pomiędzy obszarami, w których panują różne temperatury. W zależności od rodzaju pompy, urządzenie pobiera ciepło z otoczenia - czyli z powietrza lub gruntu - i przenosi je do budynku, dzięki czemu możliwe jest zasilenie domowej instalacji grzewczej. To z kolei pozwala zarówno na ogrzanie budynku, jak i przygotowanie ciepłej wody użytkowej. 

Przy pobieraniu ciepła z gruntu wykorzystywany jest roztwór glikolu; przy poborze energii z powietrza energia jest przekazywana bezpośrednio do czynnika roboczego. Następnie dzięki odebranemu z otoczenia ciepłu dochodzi do odparowania czynnika roboczego - następuje to w parowniku pompy. Pary czynnika roboczego trafiają z kolei na sprężarkę, która jest zasilana energią elektryczną. W sprężarce dochodzi do podniesienia temperatury pary, a następnie - do oddania ciepła do skraplacza. Z niego z kolei ciepło podawane jest do obiegu grzewczego budynku. 

Sprawdź również: Co to jest termomodernizacja, czyli podstawy nowoczesnego mieszkalnictwa

Jakie rodzaje pomp ciepła wyróżniamy?

Można wyróżnić kilka rodzajów pomp ciepła - m.in. pompy ciepła powietrzne, pompy ciepła gruntowe, hybrydowe pompy ciepła, a także gazowe pompy ciepła czy rewersyjne pompy ciepła. Największą popularnością cieszą się jednak pompy powietrzne, gruntowe oraz pompy ciepła typu powietrze-woda. 

Pompy ciepła powietrzne

Tak jak wskazuje nazwa, powietrzna pompa ciepła pobiera ciepło z powietrza. Powietrzne pompy ciepła występują zarówno w wariancie typu monoblok, jak i split. Należy jednak mieć świadomość, że przy niskiej temperaturze zewnętrznej powietrzna pompa ciepła będzie potrzebować źródła wspomagającego. Zaletą tego rodzaju pompy jest natomiast stosunkowo niski koszt, łatwy montaż oraz duża liczba modeli dostępnych na rynku. 

Pompy ciepła gruntowe

Gruntowe pompy ciepła pobierają z kolei ciepło z gruntu. Ten rodzaj pompy jest uznawany za znacznie bardziej stabilny niż powietrzna pompa ciepła, ponieważ temperatura zewnętrzna nie odgrywa tu aż tak istotnej roli. Warto jednak pamiętać, że w przypadku montażu pompy gruntowej konieczne jest wykonanie odwiertów pod wymiennik gruntowy, który jest niezbędnym elementem pompy. To z kolei przekłada się na wyższą cenę całego urządzenia oraz wyższe koszty montażu. 

Pompy ciepła powietrze woda

Innym rodzajem pompy ciepła jest pompa typu powietrze-woda. Podobnie jak w przypadku pompy powietrznej, źródłem ciepła jest powietrze - jednak przy pompie powietrze-woda mamy do czynienia z wodnym układem grzewczym. 

Jak krok po kroku wygląda montaż pompy ciepła?

Przed rozpoczęciem montażu urządzenia konieczne jest najpierw obliczenie zapotrzebowania cieplnego domu oraz kalkulacja pompy ciepła. Dopiero po dokładnym określeniu wszystkich parametrów i właściwym doborze pompy (zarówno jeśli chodzi o jej rodzaj, jak i moc) można przystąpić do zakupu i montażu urządzenia. 

W pierwszej kolejności należy wybrać miejsce montażu zewnętrznej jednostki pompy. Po jej ulokowaniu należy przejść do zamocowania wewnętrznej jednostki. Po zakończeniu montażu obu jednostek konieczne jest natomiast przeprowadzenie pierwszego testu pompy - jeszcze w trakcie procesu montażu. Dopiero potem można przejść do montażu układu między pompą ciepła a systemem centralnego ogrzewania, a następnie rozmieszczenia czujników temperatury i konfiguracji sterownika. 

Pompa ciepła: kiedy warto pomyśleć o jej zakupie?

Coraz więcej właścicieli domów jednorodzinnych rozważa montaż pompy ciepła. Główną motywacją jest chęć obniżenia kosztów ogrzewania budynku, które – jeśli dom ma dużą powierzchnię – mogą pochłaniać dużą część domowego budżetu (zwłaszcza zimą). 

Ile można zaoszczędzić po instalacji pompy ciepła? Szacuje się, że koszty ogrzewania i uzyskania ciepłej wody można w ten sposób obniżyć od 50 do nawet 75 proc. – m.in. w zależności od wybranego modelu. To ogromne oszczędności przede wszystkim w skali kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu lat. O zakupie i montażu pompy powinny pomyśleć zwłaszcza osoby, które dopiero są w trakcie budowy domu jednorodzinnego lub planują taką inwestycję.

Ile kosztuje pompa ciepła?

Jednocześnie warto zdawać sobie sprawę z tego, że inwestycja w pompę ciepła może zwracać się nawet przez kilkanaście lat – zwłaszcza jeśli chodzi o droższą pompę gruntową, wymagającą dodatkowo odwiertów. Alternatywą może być zakup pompy powietrznej, jednak należy pamiętać, że jest ona uznawana za mniej efektywną od pompy gruntowej. Całkowity koszt pompy gruntowej może wynosić nawet ok. 45 tys. zł (wliczając w to realizację dolnego źródła ciepła). W przypadku pompy powietrznej zakup i montaż instalacji to wydatek rzędu ok. od 15 tys. zł do nawet 40 tys. zł przy domu średniej wielkości. Oczywiście są to szacunkowe koszty – przy zastosowaniu pewnych rozwiązań mogą być one niższe.

Na szczęście inwestycja w zakup i montaż pompy ciepła może być znacznie mniej kosztowna – głównie dzięki dofinansowaniu uzyskanemu w ramach jednego z programów państwowych.

Sprawdź również: Ulga na termomodernizację: jak korzystać w 2023 r.?

Dofinansowanie na zakup i montaż pompy ciepła: z jakich programów można skorzystać?

Dofinansowanie na pompę ciepła można uzyskać m.in. w ramach programu „Czyste powietrze”. Jest to program kierowany m.in. do właścicieli lub współwłaścicieli jednorodzinnych budynków mieszkalnych. Celem programu jest przede wszystkim zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych właśnie przez wymianę źródeł ciepła i poprawę efektywności energetycznej domów jednorodzinnych.

Obecnie w ramach programu można uzyskać dotację na demontaż starej instalacji oraz zakup i montaż nowej pompy ciepła. Jeśli całe przedsięwzięcie nie obejmuje instalacji fotowoltaicznej, przy podstawowym dofinansowaniu można uzyskać dotację w wysokości maksymalnie 25 tys. zł. Jeśli jednak obejmuje, dotacja może wynieść nawet 31 tys. zł.

Osoby, które chcą ubiegać się o dofinansowanie w ramach programu „Czyste Powietrze”, muszą mieć jednak na uwadze fakt, że dofinansowanie mogą otrzymać jedynie właściciele i współwłaściciele domów jednorodzinnych, których roczny dochód nie przekracza 135 tys. zł (w przypadku podstawowego poziomu dofinansowania).

Sam wniosek można złożyć zarówno drogą elektroniczną (poprzez aplikację internetową lub serwis gov.pl) lub skierować go do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, obejmującego swoim działaniem teren województwa, w którym znajduje się budynek potencjalnego beneficjenta programu.

Osoby, które nie spełniają warunków ubiegania się o wsparcie z programu „Czyste Powietrze” (np. ze względu na kryterium dochodowe), mogą sprawdzić oferty banków. Część z nich oferuje tzw. „zielone kredyty”. Pieniądze z takiego kredytu można przeznaczyć właśnie na zakup i montaż ekologicznego źródła ciepła.

Sprawdź również: Program Czyste Powietrze: podstawa wsparcia termomodernizacji

Pompy ciepła: opinie i podsumowanie

Pompa ciepła to dobry sposób na obniżenie kosztów ogrzewania budynku oraz uzyskiwanie ciepłej wody. To jednak nie wszystko – warto na przykład zwrócić uwagę na fakt, że pompa ciepła – jeśli jest dobrze dobrana do budynku – jest praktycznie bezobsługowa, co może być bardzo istotne m.in. dla starszych osób. Oprócz tego jest to również rozwiązanie ekologiczne, a dodatkowo wielu ekspertów uważa, że to także najbezpieczniejszy sposób na ogrzewanie domu. Instalacja pompy jest też uznawana za jeden z najprostszych sposobów na obniżenie kosztów eksploatacji – nie wymaga długich i uciążliwych prac, a sam montaż nie powinien trwać zbyt długo.

Mimo to warto sobie zdawać sprawę z faktu, że instalacja pompy ciepła nie jest rozwiązaniem pozbawionym wad. Pomijając kwestię kosztów zakupu i montażu (zwłaszcza że można starać się o dofinansowanie inwestycji), należy też pamiętać o tym, że działanie instalacji jest uzależnione od energii elektrycznej. Ponadto pompa zajmuje sporo miejsca, co warto uwzględnić przy planach montażu. Podsumowując jednak – inwestycja w pompę ciepła jest nie tylko opłacalna, ale także rozwiązuje przy okazji szereg innych problemów. Dodatkowo pompa ciepła jest niezwykle ekologicznym rozwiązaniem - co również jest istotne dla wielu osób.