Czym jest WIRON?

Jakie są różnice między WIBOR a WIRON?

Zgodnie ze światowym trendem, za dwa lata ma obowiązywać wyłącznie wskaźnik o nazwie WIRON. WIBOR odejdzie w zapomnienie i nie będzie obowiązywał w umowach kredytowych. Obecnie pełni rolę stawki referencyjnej, która wpływa na wysokość oprocentowania. Zgodnie z zapowiedziami zniknie z obiegu pod koniec 2024 roku. W okresie przejściowym mają obowiązywać oba wskaźniki. Czym różni się WIBOR od WIRON-u? Jak reforma wskaźników referencyjnych wpłynie na wysokość oprocentowania kredytów hipotecznych?  

WIBOR (Warsaw Interbank Offered Rate) odnosi się do uśrednionej ceny pożyczenia pieniądza. Obok marży banku to podstawa do wyliczenia zmiennego oprocentowania, jakie wpływa na raty kredytów mieszkaniowych. Jak podkreśla wiceprezes GPW Benchmark i administrator wskaźników, w pierwszej kolejności uwzględnia transakcje depozytowe. Jeśli ich nie ma, wykorzystuje innego rodzaju dane. Wyliczany jest na podstawie deklaracji banków, więc nie bazuje na konkretnych rozliczeniach. Np. WIBOR 3M pozwala określić, co wydarzy się w najbliższych trzech miesiącach, a 6M pokazuje do przodu sześć kolejnych. 

WIRON (Warsaw Interest Rate Overnight) to nowy wskaźnik, który bazuje wyłącznie na danych związanych z transakcjami depozytowymi. Funkcjonuje niejako wstecz, bierze pod uwagę np. takie zawarte w ciągu ostatnich trzech miesięcy. Indeks WIRON ma być kluczowym wskaźnikiem decydującym o wysokości oprocentowania. Dotyczy transakcji jednodniowych O/N stanowiących rodzaj krótkoterminowego depozytu. W praktyce oznacza to, że wysokość raty kredytu może się zmieniać każdorazowo w przypadającym terminie zapłaty. Według założeń WIRON ma być jednak bardziej odporny na wahania stóp procentowych. 

Jak powstaje WIBOR? 

Najprościej rzecz ujmując wskaźnik ten jest elementem oprocentowania, które obowiązuje przez cały okres kredytowania. WIBOR ma znaczący wpływ na wysokość rat spłacanych przez kredytobiorców. W odróżnieniu od marży jest zmienny i ustalany przez największe banki w Polsce. Częściowo zależy od decyzji Rady Polityki Pieniężnej oraz wysokości stóp procentowych. Co do zasady, nie jest ustalany o realne transakcje rynkowe. Pod adresem wskaźnika referencyjnego pojawił się zarzut, że skoro bazuje na decyzjach poszczególnych banków, staje się uznaniowy i fikcyjny. 

Zdaniem części ekspertów wymieniona uznaniowość przełożyła się na wysokość WIBOR-u. Jednocześnie miała znaczący wpływ na wzrost rat kredytów hipotecznych, niewspółmierny do podwyższenia stóp procentowych. WIBOR powstaje na zasadzie, którą można opisać w prosty sposób. Jeden bank konsultuje z drugim, na jakich warunkach pożyczyłby pieniądze, gdyby zaszła taka konieczność. W okresie stabilności gospodarczej instytucje finansowe nie miały takiej potrzeby. 

Jak powstaje WIRON?

Nowy indeks znacząco różni się od WIBOR-u. WIRON jest zbiorem danych bazujących na transakcjach zawieranych przez banki nie tylko z innymi instytucjami finansowymi, ale też dużymi korporacjami. Ma być kluczowym wskaźnikiem referencyjnym stopy procentowej, wykorzystywanym w umowach kredytowych oraz instrumentach finansowych (np. papierach dłużnych). WIRON to indeks patrzący wstecz, który powstaje na podstawie oprocentowania depozytów overnight. Przy obliczaniu zamiennika WIBOR-u bierze się pod uwagę stawki z danego okresu, po czym wyliczany jest procent z poszczególnych dni. 

W II kwartale 2023 r. ma pojawić się więcej instrumentów finansowych opartych o WIRON. Sektor bankowy podkreśla, że obecnie stosowanie wskaźnika jest fakultatywne i dobrowolne. Systematycznie zacznie wprowadzać nowe produkty, przy jednoczesnym korzystaniu z WIBOR-u. Do indeksu patrzącego wstecz ma być dodawany tzw. spread korygujący, który zmniejszy różnicę pomiędzy wymienionymi wskaźnikami.  

Kiedy wskaźnik WIRON zastąpi WIBOR?

Od grudnia 2022 roku możliwe jest stosowanie WIRON-u w nowych instrumentach finansowych. Zgodnie z komunikatem opublikowanym przez Komisję Nadzoru Finansowego, w trakcie 2023 r. banki będą mogły wprowadzać do oferty kredyty stosujące nowy indeks równolegle z WIBOR-em. W 2024 roku mają proponować nowe produkty w oparciu o WIRON. Wskaźnik ten będzie stopniowo wypierać WIBOR i ostatecznie zastąpi go wraz z końcem 2024 r. Od początku 2025 roku ma nastąpić całkowite wycofanie wskaźników referencyjnych WIBOR i WIBID. Wymusi to na instytucjach finansowych dokonanie konwersji istniejących umów kredytowych.  

Jak WIRON wpłynie na wysokość kredytu?

Według rekomendacji Narodowej Grupy Roboczej ds. reformy wskaźników referencyjnych (NGR), kredyty udzielane klientom indywidualnym powinny być oparte na nowym indeksie WIRON 1M Stopa Składana. Jaki miałby wpływ na sytuację kredytobiorców? Obecnie kredyty hipoteczne bazują na wskaźniku WIBOR 3M lub WIBOR 6M, więc aktualizacja oprocentowania następuje odpowiednio co 3 lub 6 miesięcy. Nowy indeks transakcyjny mógłby okazać się korzystny z uwagi na cykle obowiązywania. 

WIRON 1M Stopa Składana to wskaźnik, który miałby posłużyć do aktualizowania wysokości oprocentowania przed rozpoczęciem okresu odsetkowego. Kredytobiorca byłby informowany o należnej racie z odpowiednim wyprzedzeniem, tzn. co miesiąc. Projekt rekomendacji w zakresie zasad stosowania wskaźnika stopy procentowej WIRON został opublikowany na stronie Komisji Nadzoru Finansowego.

Podsumowanie

Reforma wskaźników referencyjnych została już przeprowadzona m.in. w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie czy Szwajcarii. Alternatywne indeksy transakcyjne wprowadza też Wielka Brytania, Izrael oraz Szwecja. Światowe trendy stara się wdrożyć również Polska. Póki co dwa duże banki zapowiedziały, że jeszcze w tym roku zaczną oferować nowe kredyty z oprocentowaniem na bazie WIRON-u. Jak do tej pory nie mają one obowiązku przekształcania obowiązujących umów kredytowych z WIBOR-u.