Krajowy Zasób Nieruchomości: czym jest i co daje Krajowy Zasób Nieruchomości?

Krajowy Zasób Nieruchomości został ustanowiony stosunkowo niedawno, bo na mocy ustawy z 2017 r. Głównym celem KZN miało być gospodarowanie nieruchomościami Skarbu Państwa. Czym jeszcze zajmuje się KZN i czy faktycznie do tej pory spełniał postawione przed nim cele?

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• czym jest Krajowy Zasób Nieruchomości i w jakim celu został powołany,
• jakie są najważniejsze zapisy ustawy o Krajowym Zasobie Nieruchomości,
• jakie są możliwe dalsze losy instytucji.

Krajowy Zasób Nieruchomości: co to jest i w jakim celu został powołany?

Krajowy Zasób Nieruchomości powstał na mocy ustawy z dnia 20 lipca 2017 roku o Krajowym Zasobie Nieruchomości. Nowe przepisy zmieniły m.in. niektóre regulacje ustawy Prawo budowlane oraz ustawy o gospodarce nieruchomościami. Zgodnie z art. 1 ustawy, do Krajowego Zasobu Nieruchomości mogą być przekazywane nieruchomości będące własnością Skarbu Państwa (lub użytkowane wieczyście przez SP).  Głównym zadaniem KZN jest gospodarowanie tymi nieruchomościami, jednak instytucja miała też podejmować działania prowadzące do zwiększenia dostępności mieszkań - poprzez wykorzystywanie zarządzanych nieruchomości (głównie gruntów) do realizacji inwestycji mieszkaniowych lub poprzez samodzielną realizację tych inwestycji. 

Tym samym KZN nie tylko gospodaruje nieruchomościami, ale też:

• ułatwia powstawanie lokali socjalnych,
• udziela wsparcia zwiększającego dostępność lokali mieszkalnych dla gospodarstw domowych,
• popularyzuje innowacyjne rozwiązania w zakresie mieszkalnictwa i gospodarowania nieruchomościami.

Do Biuletynu Informacji Publicznej Krajowego Zasobu Nieruchomości są wpisane najważniejsze informacje związane ze strukturą i działaniem KZN.

Jakie są obowiązki Krajowego Zasobu Nieruchomości?

Ustawa nałożyła na KZN szereg zadań wpisujących się w ogólne cele instytucji. Zgodnie z art. 5 ustawy można wymienić takie obowiązki jak:

• tworzenie warunków poprawiających funkcjonowanie budownictwa czynszowego, w tym społecznego budownictwa czynszowego rozumianego jako budownictwo mieszkaniowe, w przypadku którego spełniane są łącznie następujące warunki:
  • dostęp do lokali mieszkalnych odbywa się na zasadach nierynkowych na podstawie kryteriów określonych przez organy władzy publicznej,
  • na etapie budowy, przebudowy lub użytkowania budynków podmioty realizujące inwestycje korzystają ze wsparcia środkami KZN, lub publicznymi,
  • jest realizowane przez podmioty, których głównym celem działania nie jest osiągnięcie zysku,
• finansowanie lub współfinansowanie, na nieruchomościach wchodzących w skład Zasobu, realizacji uzbrojenia technicznego terenu lub podejmowanie innych działań ułatwiających taką realizację,
• przygotowanie nieruchomości wchodzących w skład Zasobu, w szczególności podejmowanie działań podnoszących walory gospodarcze tych nieruchomości, w tym działań, których wynikiem będzie przygotowanie nieruchomości do zabudowy przez podział nieruchomości lub scalenie i podział nieruchomości adekwatny do jej przyszłej funkcji lub zrealizowanie uzbrojenia technicznego,
• podejmowanie działań w celu zapewnienia, że nieruchomości przeznaczone przez KZN pod budownictwo mieszkaniowe mogą być zabudowane budynkami mieszkalnymi, a następnie użytkowane w sposób prawidłowy i niezagrażający bezpieczeństwu oraz zdrowiu mieszkańców,
• wykonywanie praw z udziałów lub akcji należących do Skarbu Państwa.

Aby realizować powierzone zadania, Zasób może tworzyć spółki celowe lub przystępować do niektórych spółek już utworzonych (i wymienionych w ustawie), o ile otrzyma na to zgodę ministra właściwego do spraw rozwoju regionalnego. KZN może również na podstawie ustawy podejmować współpracę z organizacją pozarządową lub podmiotami wymienionymi w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie - w celu tworzenia wspólnych przedsięwzięć, w szczególności o charakterze społecznym lub z zakresu ochrony środowiska naturalnego, społecznej odpowiedzialności biznesu i ładu korporacyjnego. Warto też wspomnieć, że prezes KZN jest uprawniony do nabywania nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa. 

Krajowy Zasób Nieruchomości: w jaki sposób dochodzi do przekazania nieruchomości do KZN?

Po pierwsze, należy zaznaczyć, że przekazywanie nieruchomości do KZN nie ma charakteru automatycznego - odpowiednie organy państwowe najpierw tworzą specjalne wykazy nieruchomości Skarbu Państwa. Wykaz powinien zawierać informacje o położeniu nieruchomości, ich oznaczeniu, powierzchni, a także stanie prawnym czy sposobie zagospodarowania. Ponadto organ państwowy powinien wskazać, które nieruchomości nie powinny być przekazane KZN - ponieważ mogłoby to utrudniać realizację jego zadań.

Po sporządzeniu wykazu przez odpowiedni organ wojewoda sprawdza, czy wykaz jest kompletny oraz zgodny ze stanem faktycznym. Jeśli tak, to każda nieruchomość w nim wskazana może zostać przekazana do KZN (to następuje na wniosek prezesa KZN). Samo przekazanie następuje na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego.

W momencie gdy nieruchomość zostaje przekazana do KZN, to Zasób staje się jej zarządcą - i tym samym to na nim spoczywa obowiązek ponoszenia kosztów związanych z gospodarowaniem nieruchomością. Warto też wiedzieć, że gospodarowanie nieruchomością wiąże się też z określonymi uprawnieniami, takimi jak m.in. możliwość wypowiedzenia każdej umowy dotyczącej nieruchomości - czyli np. najmu czy dzierżawy. Należy jednak podkreślić, że wypowiedzenie takiej umowy jest możliwe tylko wtedy, gdy pozwoli to na realizację uzbrojenia technicznego (co również jest jednym z zadań KZN) czy wykorzystania nieruchomości na cel mieszkaniowy. 

Co daje działalność Krajowego Zasobu Nieruchomości?

Warto jeszcze raz podkreślić, że jednym z najważniejszych zadań KZN jest tworzenie warunków ułatwiających powstawanie mieszkań (w tym m.in. mieszkań gminnych) oraz do ogólnego zwiększenia dostępności mieszkań. W praktyce jednak wszystko wskazuje na to, że do tej pory KZN nie wywiązywał się należycie z powierzonego mu zadania. Zasób dysponuje ok. 100 ha gruntów budowlanych, jednak zrealizowano tylko jedną inwestycję mieszkaniową. W dodatku grunty nie są ani wystawione na sprzedaż, ani przygotowywane pod inne inwestycje mieszkaniowe. W związku z tym nowa minister funduszy i polityki regionalnej zleciła audyt działań instytucji.  

Krajowy Zasób Nieruchomości: podsumowanie

Krajowy Zasób Nieruchomości to państwowa osoba prawna, która działa na podstawie ustawy i statutu. Główną misją KZN jest realizowanie obowiązku prowadzenia przez władze publiczne polityki sprzyjającej zaspokojeniu potrzeb mieszkaniowych. Wszystko wskazuje jednak na to, że KZN nie przyczynił się do stworzenia warunków do zwiększenia dostępności mieszkań - mimo zarządzania 100 ha gruntów.