Dodatek mieszkaniowy z dopłatą do czynszu

Z naszego poradnika dowiesz się komu takie dofinansowanie do mieszkania się należy, jak i gdzie je uzyskać oraz ile wynosi wysokość dodatku mieszkaniowego.

Po co dopłata do czynszu wraz z dodatkiem mieszkaniowym?

Jak podaje Rejestr Dłużników BIG InfoMonitor, pandemia COVID-19 bardzo przyspieszyła przyrost długów w opłatach za mieszkanie. Czynsz i opłaty administracyjne znalazły się zaś w pierwszej trójce najczęściej opóźnianych zobowiązań, obok rachunków za telefon i opłat za media. Rząd liczy, że ten trend uda się zahamować dzięki dofinansowaniu do mieszkania w formie dopłaty czynszowej do dodatku mieszkaniowego.

Zasady wypłacania dopłaty do czynszu zawiera uchwalona przez Sejm 28 października 2020 r. ustawa o zmianie niektórych ustaw wspierających rozwój mieszkalnictwa. 4 stycznia 2021 r. ustawa ta ukazała się w Dzienniku Ustaw, poz. 11. Oznacza to, że od 1 lipca 2021 r. zmienią się zasady przyznawania dodatku mieszkaniowego. Natomiast już 5 stycznia 2021 r. weszły w życie przepisy, na podstawie których można ubiegać się – jeszcze na starych zasadach – o wspomnianą dopłatę do czynszu wypłacaną razem z dodatkiem mieszkaniowym. Co ważne, dopłatę sfinansuje państwo z Funduszu Przeciwdziałania COVID-19.

Kto dostanie dodatek mieszkaniowy z dopłatą do czynszu?

Żeby dostać takie dofinansowanie do mieszkania trzeba spełnić nie tylko kryterium dochodowe i metrażowe, od których uzależnione jest otrzymanie dodatku mieszkaniowego. Dodatkowo należy wykazać, że:

• w ostatnich trzech miesiącach poprzedzających datę złożenia wniosku średni miesięczny dochód gospodarstwa domowego na osobę jest co najmniej o 25% niższy od średniej w 2019 r. (na podstawie PIT),
• ubiegający się o dodatek mieszkaniowy z dopłatą do czynszu najmował lub podnajmował mieszkanie przed 14 marca 2020 r. (ewentualnie po tej dacie zamienił na inny lokal),
• ubiegającemu się o dodatek mieszkaniowy powiększony o dopłatę do czynszu nie przysługiwała ona wcześniej.

Ile wyniesie dodatek mieszkaniowy z dopłatą do czynszu?

Tego rodzaju dofinansowanie do mieszkania pokryje maksymalnie 75% miesięcznego czynszu, jednak wysokość wsparcia nie przekroczy 1500 zł. Ustawa precyzuje, że dopłata do czynszu jest różnicą między wysokością dodatku mieszkaniowego powiększonego o tę dopłatę a wysokością dodatku mieszkaniowego. Co to oznacza w praktyce pokażemy na przykładzie 4-osobowej rodziny, którą utrzymanie 50-metrowego mieszkania kosztuje miesięcznie 1500 zł. W tej kwocie jest czynsz w wysokości 900 zł.

Załóżmy, że rodzinie tej przysługuje dodatek mieszkaniowy w wysokości 435 zł (jak go obliczyć pokażemy później). Jeśli więc z powodu pandemii koronawirusa jej dochody spadną o 25%, dostanie ona dodatkowo 240 zł dopłaty czynszowej od państwa. Dlaczego tyle? Przypomnijmy, że łączna suma wsparcia może stanowić 75% czynszu, czyli w tym przypadku 675 zł (75% od 900 zł). Żeby dostać maksymalny dodatek mieszkaniowy z dopłatą, czyli 1500 zł, miesięczny czynsz musiałby wynieść 2000 zł.

Dodajmy, że przy wyliczaniu dopłaty do czynszu brana jest pod uwagę jego wysokość w dniu złożenia wniosku o dodatek mieszkaniowy. Przy czym czynsz nie może być wyższy od tego, który był opłacany przez najemcę w dniu 14 marca 2020 r. Jeśli po tej dacie właściciel podniósł stawkę, to nie będzie ona uwzględniona.

Do kiedy po dodatek mieszkaniowy z dopłatą do czynszu?

O dodatek mieszkaniowy z dopłatą do czynszu będzie się można ubiegać do 31 marca 2021 r. To dofinansowanie do mieszkania będzie przyznawane na pół roku.

Do wniosku o dodatek mieszkaniowy z dopłatą do czynszu trzeba będzie dodatkowo dołączyć:

• oświadczenie o średnim miesięcznym dochodzie przypadającym w 2019 r. na członka gospodarstwa domowego,
• oświadczenie o spełnianiu ustawowych warunków (pod rygorem odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych oświadczeń),
• dokumenty potwierdzające wysokość miesięcznego czynszu.

Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii zapewnia, że zarówno dodatek, jak i dopłata bedą mogły być przyznane nie tylko na pokrycie opłat przyszłych, ale i za okres ubiegły, nie wcześniejszy jednak niż od 1 kwietnia 2020 r. Dodatek z dopłatą w dalszym ciągu byłby przyznawany na opłaty za okres 6 miesięcy, ale dzięki temu mógłby zostać przeznaczony na uregulowanie zaległości czynszowych z poprzednich miesięcy.

Oczywiście przez cały czas można ubiegać się o sam dodatek mieszkaniowy i nowe przepisy tego nie zmienią. Jednak niezależnie od tego, czy wniosek dotyczyłby samego dodatku, czy dodatku z dopłatą do czynszu, procedury są takie same. Warto też wiedzieć, że na sam dodatek mieszkaniowy mogą liczyć także właściciele mieszkań i domów, a nie tylko najemcy.

Gdzie po dodatek mieszkaniowy? - z dopłatą do czynszu i bez

Stosowny wniosek wraz z deklaracją o dochodach za trzy pełne miesiące poprzedzające datę złożenia wniosku trzeba złożyć w gminie/urzędzie dzielnicowym lub ośrodku pomocy społecznej. Druki można dostać w urzędzie albo na jego stronie internetowej (do wydrukowania) wraz z instrukcją, jak je wypełnić i na podstawie jakich dokumentów. Nie jest to proste, zwłaszcza jeśli chodzi o określenie, co jest dochodem, a co nie, np. w przypadku prowadzenia gospodarstwa rolnego.

W razie wątpliwości trzeba o wszystko pytać urzędników. Na pewno zażądają różnego rodzaju dokumentów, np. umowę najmu lub rachunki (np. za energię elektryczną), jeśli w mieszkaniu nie ma centralnego ogrzewania. Jeśli mieszkanie jest w budynku wielorodzinnym wniosek o dodatek mieszkaniowy musi potwierdzić zarządca.

Informacje o dodatku mieszkaniowym w wybranych miastach znajdziesz na poniższych stronach: 

• Urząd Miasta Stołecznego Warszawy
• Biuletyn Informacji Publicznej Miasta Kraków
• Gdańskie Centrum Świadczeń
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej we Wrocławiu
• Poznańskie Centrum Świadczeń
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Katowicach
• Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Kielcach
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Olsztynie
• Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Białymstoku
• Centrum Świadczeń Socjalnych w Łodzi
• Toruńskie Centrum Świadczeń Rodzinie
• Urząd Miasta Bydgoszczy
• Biuletyn Informacji Publicznej Urzędu Miasta Zielona Góra
• Miejskie Centrum Świadczeń w Opolu
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Rzeszowie
• Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej w Lublinie

Na rozpatrzenie wniosku gmina ma miesiąc. Trzeba się liczyć z tym, że odmówi pomocy, jeśli „w wyniku przeprowadzenia wywiadu środowiskowego ustali, że występuje rażąca dysproporcja między niskimi dochodami wykazanymi w złożonej deklaracji a faktycznym stanem majątkowym wnioskodawcy”. Urzędnik może zażądać złożenia oświadczenia majątkowego, w którym trzeba wykazać – pod groźbą odpowiedzialności karnej – oszczędności oraz posiadane nieruchomości i ruchomości, np. działkę i samochód.

Jaki dochód uprawnia do dodatku mieszkaniowego?

Jeszcze do 1 lipca 2021 r. obowiązuje zasada, że dochód „na członka gospodarstwa domowego” w ostatnich 3 miesiącach nie może przekraczać 125% najniższej emerytury ogłaszanej przez ZUS. Ponieważ w 2021 r. najniższa emerytura to 1250,88 zł, więc dochód na osobę wynosi 1563,60 zł. W przypadku osób samotnych, dochód uprawniający do dodatku mieszkaniowego jest wyższy i wynosi 175% najniższej emerytury, czyli obecnie 2189,04 zł.

Co ważne, ustawa o dodatkach mieszkaniowych dopuszcza niewielkie przekroczenie pułapu dochodowego. Dodatek jest wtedy pomniejszany o kwotę nadwyżki. Np. jeśli dochód wynosi 1600 zł na osobę, kwota dodatku mieszkaniowego zostanie pomniejszona o 36,40 zł.

Od 1 lipca 2021 r. dotychczasowy wskaźnik dla wyliczenia wysokości dochodu, tj. kwota najniższej emerytury zostanie zastąpiona przeciętnym wynagrodzeniem w gospodarce narodowej. Wskaźnik ten ogłasza prezes GUS. Po tej zmianie dodatek mieszkaniowy będzie wypłacany wtedy, gdy średni miesięczny dochód netto przypadający na członka gospodarstwa domowego wnioskodawcy w okresie 3 miesięcy poprzedzających datę złożenia wniosku o przyznanie dodatku mieszkaniowego nie przekroczy zbytnio:

• w gospodarstwie jednoosobowym 40%,
• w gospodarstwie wieloosobowym 30%,

przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

Zmieni się także definicja dochodu. Obecnie jest to dochód przed opodatkowaniem, ale po odliczeniu kosztów uzyskania przychodu, a także składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe oraz chorobowe. Do dochodu nie wlicza się wielu świadczeń, m.in. zasiłku pielęgnacyjnego. Włączany jest natomiast dodatek pielęgnacyjny. Zakwestionował to rzecznik praw obywatelskich, ale Trybunał Konstytucyjny nie dopatrzył się niczego złego w takiej regulacji. Innego zdania był natomiast Naczelny Sąd Administracyjny. 

Żeby uniknąć w przyszłości tego rodzaju problemów interpretacyjnych, od 1 lipca 2021 r. definicję dochodu zawierać będzie ustawa oświadczeniach rodzinnych: dochodem – po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób – są przychody pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy PIT, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Rząd zapewnia, że osoby, które dotychczas spełniały kryterium dochodowe uprawniające do otrzymywania dodatku mieszkaniowego, po zmianie definicji dalej będą go otrzymywały.

I faktycznie, w 2020 r. średnie wynagrodzenie w gospodarce narodowej wynosiło 5167,47 zł brutto, co oznacza, że miesięczny dochód gospodarstwa domowego ubiegającego się o dodatek mieszkaniowy nie mógłby zbytnio przekraczać 1550, 24 zł (30% od 5167,47 zł). Obecnie limit dochodowy to 1563,60 zł na członka gospodarstwa domowego. W przypadku singli górna granica miesięcznych dochodów w przeliczeniu na osobę wynosiłaby 2066,99 zł (2189,04 zł).

Jaki metraż mieszkania do dodatku mieszkaniowego?

Żeby dostać dodatek mieszkaniowy powierzchnia mieszkania nie może przekraczać o więcej niż 30% ustawowej powierzchni normatywnej, która wynosi:

• 35 m kw. dla jednej osoby,
• 40 m kw. dla gospodarstwa dwuosobowego,
• 45 m kw. dla gospodarstwa trzyosobowego,
• 55 m kw. dla czteroosobowego,
• 65 m kw. dla pięcioosobowego,
• 70 m kw. dla sześcioosobowego.

Są dwie sytuacje, kiedy ustawa dopuszcza większy metraż mieszkania:

• w gospodarstwach domowych liczących więcej niż sześć osób każda kolejna dostaje 5 m kw. dodatkowej powierzchni, czyli przy ośmiu osobach powierzchnia normatywna wynosi 80 m kw.;
• 15 m kw. przysługuje osobie niepełnosprawnej, która porusza się na wózku inwalidzkim lub osobie niepełnosprawnej, której niepełnosprawność wymaga zamieszkiwania w oddzielnym pokoju.

Ponadto w jednym przypadku powierzchnia mieszkania może przewyższać normę nawet o 50%. Chodzi o rzadko spotykaną sytuację, gdy udział powierzchni pokoi i kuchni w powierzchni użytkowej lokalu nie przekracza 60%. Co się dzieje, gdy metraż mieszkania przekroczy ustawową normę w dopuszczalnych granicach? Dodatek mieszkaniowy jest wówczas odpowiednio pomniejszany. Nalicza się go bowiem jedynie od powierzchni normatywnej, zaś za metry ponad normę płaci się normalnie.

Jak to wygląda w praktyce pokażemy na przykładzie małżeństwa z dzieckiem, które najmuje 52-metrowe mieszkanie. Jego powierzchnia nie przekracza o więcej niż 30% normy metrażowej, która wynosi 45 m kw. Dodatek mieszkaniowy będzie więc liczony do tej powierzchni, co oznacza, że nie zrekompensuje on opłat mieszkaniowych od 7 m kw. nadwyżki w metrażu mieszkania.

Informacja o powierzchni użytkowej mieszkania zawarta jest np. w akcie notarialnym lub w umowie najmu.

Uwaga! Od 5 stycznia 2021 r. rady gmin mogą w drodze uchwały podwyższyć maksymalną normatywną powierzchnię lub maksymalny dopuszczalny stopień przekroczenia normatywnej powierzchni.

Jakie opłaty za mieszkanie rekompensuje dodatek mieszkaniowy?

Przy wyliczaniu dodatku mieszkaniowego urzędnicy gminni wezmą pod uwagę opłaty za media, czyli ogrzewanie, wodę, ścieki, wywóz śmieci, a także:

• czynsz – w przypadku najemców,
• zaliczki na koszty zarządu nieruchomością wspólną – w przypadku właścicieli mieszkań,
• opłaty związane z eksploatacją i utrzymaniem – w przypadku członków spółdzielni mieszkaniowych.

Dodatek mieszkaniowy nie zrekompensuje natomiast wydatków z tytułu ubezpieczeń, podatku od nieruchomości, rocznych opłat przekształceniowych z tytułu użytkowania wieczystego, a także opłat za gaz z sieci i energię elektryczną. Jeśli w mieszkaniu lub domu nie ma centralnego ogrzewania, ciepłej wody albo gazu z sieci – dodatkowo można starać się o ryczałt na zakup opału.

Trzeba też wiedzieć, że w przypadku najmu mieszkania od osoby prywatnej lub firmy, gmina nie uwzględni czynszu rynkowego. Do wyliczenia dodatku przyjmie ona czynsz komunalny za porównywalne mieszkanie w jej zasobach. Ponadto dodatek mieszkaniowy nie zrefunduje wszystkich opłat za mieszkanie. Może on pokryć co najwyżej 70% wydatków przypadających na normatywną powierzchnię lokalu. Gmina może jednak zmniejszyć lub zwiększyć ich udział o 20 pkt proc.

Ustawowo określony jest też maksymalny udział opłat mieszkaniowych w dochodach gospodarstwa domowego. Udział ten może się zaś różnić w zależności od wysokości dochodów. Np. w przypadku singla opłaty mieszkaniowe mogą uszczuplić jego budżet domowy o 15-20%, w przypadku gospodarstw dwu-, trzy- i czteroosobowych – o 12-15%, zaś w gospodarstwach większych – o 10-12%

Od 1 lipca 2021 r. z ustawy zostanie wykreślony jeden ze wskaźników procentowych tzw. udziałów dochodów gospodarstwa w wydatkach potrzebnych do obliczenia wysokości dodatku mieszkaniowego. Po tej zmianie opłaty mieszkaniowe będą mogły uszczuplić o 15% dochód osoby samotnej, o 12% - dochód gospodarstw dwu-, trzy- i czteroosobowych, o 10% - w gospodarstwach pięcioosobowych i większych.

Ile wynosi dodatek mieszkaniowy? – obliczamy jego wysokość

Obliczenie wysokości dodatku mieszkaniowego jest skomplikowane. Na szczęście zajmują się tym urzędnicy gminni. Pokażemy jednak jak wygląda mechanizm.

Przykład 1.

Małżeństwo z dwójką dzieci ma łącznie 4500 zł dochodu. Rodzina mieszka w wynajętym od prywatnego właściciela mieszkaniu o powierzchni 52 m kw. Spełnia więc zarówno warunek dochodowy, jak i metrażowy. Opłaty za mieszkanie wynoszą 1500 zł. Na tę kwotę składają się:

• 900 zł – czynsz, czyli to, co trafia do kieszeni właściciela;
• 600 zł – tzw. opłata administracyjna i opłaty za media (ogrzewanie, woda, ścieki, prąd).

Jak wspomnieliśmy wcześniej gmina nie uwzględni czynszu rynkowego. Do obliczenia dodatku mieszkaniowego użyje stawki czynszu komunalnego. Przyjmijmy, że wynosi on za porównywalne mieszkanie 375 zł. Łączne opłaty to 975 zł (600 zł + 375 zł). Ustawa mówi, że dla 4-osobowej rodziny opłaty za mieszkanie mogą pochłaniać w tym przypadku maksymalnie 12% dochodu, czyli 540 zł (12% z 4500 zł). 975 zł minus 540 zł daje zaś 435 zł. To jest właśnie dodatek mieszkaniowy, na który może liczyć ta rodzina.

Przykład 2.

A ile wyniesie dodatek mieszkaniowy w sytuacji, gdy dochód czteroosobowej rodziny nie przekracza ustawowej normy na osobę, ale metraż mieszkania przekracza o 5 m kw. powierzchnię normatywną, która wynosi 55 kw? Rodzina płaci wynajmującemu 1800 zł. Na tę kwotę składają się:

• 1080 zł - czynszu,
• 720 zł - opłata eksploatacyjna i tzw. opłaty licznikowe.

Gmina nie weźmie pod uwagę stawki czynszu rynkowego, ale taką, który obowiązuje w jej mieszkaniach. W efekcie do obliczenia dodatku mieszkaniowego będą wzięte następujące opłaty: 720 zł (opłaty administracyjne i licznikowe) plus 450 zł czynszu (zakładamy, że taki obowiązuje w czynszówce komunalnej za mieszkanie o pow. 60 mkw.). W sumie daje to 1170 zł. Trzeba teraz policzyć, jaka część tych opłat przypada na metraż normatywny (55 m kw.): 1170 zł dzielimy przez powierzchnię mieszkania, a więc przez 60 m kw., a wynik (18,87) mnożymy przez 55 m kw. Uzyskujemy kwotę 1072,5 zł.

Rodzina z naszego przykładu ma 4500 zł dochodu. Dla 4-osobowej rodziny opłaty za mieszkanie mogą pochłaniać maksymalnie 12% dochodu, czyli 540 zł (12% z 4500 zł). 1072,5 zł minus 540 zł daje zaś 532,5 zł. To jest właśnie dodatek mieszkaniowy, który w przypadku niewielkiego przekroczenia normy metrażowej nie przepada, ale jest odpowiednio pomniejszony.

Gmina nie wypłaca dodatku mieszkaniowego najemcy. Te pieniądze trafiają na konto administracji, ale ryczałty za brak ogrzewania centralnego, ciepłej wody i brak gazu odbiera się w kasie urzędu miasta. Podobnie jest w przypadku właścicieli domów jednorodzinnych.

Procedurę związaną z dodatkiem mieszkaniowym trzeba powtarzać co sześć miesięcy. Na taki bowiem okres wydawana jest decyzja urzędu. Gmina zawiesi wypłatę dodatku mieszkaniowego najemcy, który zalega z opłatami za mieszkanie za okres pełnych dwóch miesięcy. Właściciel lub administrator mieszkania ma obowiązek poinformować o tym gminę. Ta odwiesi wypłatę dodatku po uregulowaniu przez najemcę zaległych opłat za mieszkanie.

Uwaga! Od 18 stycznia 2021 r. dodatek mieszkaniowy i dodatek energetyczny nie podlegają egzekucji komorniczej.

Dodatek mieszkaniowy z dodatkiem energetycznym

Można ubiegać się równocześnie o dodatek mieszkaniowy i energetyczny. Trzeba wtedy dołączyć do wniosku kopię umowy z przedsiębiorstwem energetycznym, które sprzedaje prąd. Wysokość dodatku energetycznego jest zryczałtowana i wynosi:

• dla osoby samotnej – 10,94 zł miesięcznie,
• dla gospodarstwa domowego składającego się z 2 do 4 osób - 15,19 zł miesięcznie,
• dla gospodarstwa domowego składającego się z co najmniej 5 osób: 18,23 zł miesięcznie.

Podstawa prawna do ubiegania się o dodatek mieszkaniowy:

• Ustawa o dodatkach mieszkaniowych,
• Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie dodatków mieszkaniowych,
• Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie sposobu przeprowadzania wywiadu środowiskowego, wzoru kwestionariusza wywiadu oraz oświadczenia o stanie majątkowym wnioskodawcy.