Mieszkanie socjalne: warunki otrzymania mieszkania socjalnego

O mieszkanie socjalne (błędnie utożsamiane czasem z mieszkaniem komunalnym) mogą starać się osoby, które znajdują się w szczególnej sytuacji rodzinnej lub materialnej. Lokal komunalny zapewnia gmina, jednak warto mieć świadomość, że aby dostać mieszkanie socjalne, trzeba najpierw spełniać określone kryteria. 

Z tego artykułu dowiesz się:

• komu przysługuje prawo do mieszkania socjalnego,
• jak można dostać lokal socjalny,
• czy umowa najmu socjalnego jest zawierana na czas nieokreślony,
• czy można wykupić mieszkanie socjalne na własność.

Czym jest mieszkanie socjalne?

Mieszkanie socjalne to lokal, który jest przydzielany przez gminę osobom w trudnej sytuacji finansowej, uzyskującym niewielkie dochody, a nierzadko - znajdującym się w kryzysie bezdomności. Prawo do mieszkania socjalnego jest zatem formą pomocy socjalnej od państwa dla osób najuboższych. Ustawa o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego z dnia 21 czerwca 2001 r. określa obowiązki gminy związane z przydzielaniem mieszkań socjalnych, warunki wynajmu takiego lokalu oraz wypowiedzenia umowy najmu takiego lokalu przez gminę. 

Jak wygląda mieszkanie socjalne? Warto mieć świadomość, że lokale socjalne są nieruchomościami o obniżonym standardzie, zazwyczaj znajdującymi się w kamienicach lub starych budynkach. Jednocześnie, zgodnie z prawem, ich stan techniczny i wyposażenie muszą umożliwiać zamieszkanie w nich. Dodatkowo lokale muszą mieć odpowiedni metraż; powierzchnia pokoi przypadająca na osobę w gospodarstwie domowym nie może być niższa niż 5 mkw., a w przypadku gospodarstwa jednoosobowego - 10 mkw. 

Ile wynosi czynsz za mieszkanie socjalne? Zgodnie z przepisami ustawy o ochronie praw lokatorów stawka czynszu w przypadku najmu socjalnego lokalu nie może przekraczać połowy stawki najniższego czynszu obowiązującego w mieszkaniowym zasobie gminy.

Warunki otrzymania mieszkania socjalnego: komu zostanie przyznane mieszkanie socjalne?

Kto może się starać o mieszkanie socjalne? Aby je otrzymać, trzeba spełnić ściśle określone warunki. Istotne jest tu kryterium dochodowe, ale nie tylko. Warto też pamiętać, że gminy samodzielnie ustalają warunki, które trzeba spełnić, by otrzymać mieszkanie socjalne - to jakie kryteria trzeba spełnić, zależy też zatem w dużej mierze od  danej gminy.

Kto zatem może złożyć wniosek o mieszkanie socjalne i jakie warunki trzeba spełnić? Do najmu mieszkania socjalnego są m.in. uprawnione osoby, które otrzymały nakaz eksmisji z dotychczasowego mieszkania i nabyły prawo do lokalu socjalnego na mocy orzeczenia sądu w drodze postępowania eksmisyjnego. Zgodnie z przepisami prawo do najmu lokalu socjalnego w pierwszej kolejności przysługuje również:

• mieszkańcom budynku przeznaczonego do rozbiórki przez nadzór techniczny,
• kobietom w ciąży i rodzinom z dziećmi
• osobom niepełnosprawnym, ubezwłasnowolnionym i ich opiekunom,
• osobom obłożnie chorym,
• emerytom i rencistom,
• bezrobotnym.

Jak dostać mieszkanie socjalne w Polsce?

Osoby, które spełniają warunki, by wynająć mieszkanie socjalne, muszą złożyć najpierw odpowiedni wniosek (należy w nim podać dane personalne) wraz z kompletem wymaganych dokumentów, poświadczających m.in. wysokość dochodów gospodarstwa domowego. Kryteria dochodowe ustala gmina; dochód do mieszkania socjalnego nie może zatem przekroczyć określonych progów kwotowych. 

Warto jednocześnie podkreślić, że złożenie wniosku i spełnianie kryteriów nie oznacza jeszcze automatycznie podpisania umowy najmu mieszkania socjalnego - wnioskodawca zostaje wpisany na listę oczekujących na lokal, aktualizowaną zazwyczaj raz lub dwa razy w roku. Czas oczekiwania na mieszkanie socjalne wynosi zazwyczaj co najmniej kilka miesięcy, ale zdarza się, że na dach nad głową z gminy trzeba czekać znacznie dłużej. 

Co istotne, przyszły najemca nie ma zbyt dużego pola do wyboru lokalu. Gmina może mu przedstawić maksymalnie trzy propozycje - jeśli dana osoba nie zaakceptuje żadnej z nich, zostaje skreślona z listy oczekujących.

Umowa najmu mieszkania socjalnego: co trzeba wiedzieć?

Po pierwsze, umowa najmu mieszkania socjalnego jest zawierana na czas określony, zazwyczaj od 3 do 5 lat. Zazwyczaj najemca ma możliwość przedłużenia najmu, o ile nadal spełnia kryteria ustalone przez gminę. Po drugie - warto mieć świadomość, że gmina może wypowiedzieć umowę najmu lokalu socjalnego bez zachowania terminu wypowiedzenia, jeżeli najemca uzyskał on tytuł prawny do innego lokalu i może go używać.

Należy również podkreślić, że lokalu socjalnego nie można dziedziczyć (o ile nie nastąpił jego wykup). Nie oznacza to jednak, że po śmierci głównego najemcy pozostałe osoby mieszkające w lokalu socjalnym nie mają szansy na dalszy najem - muszą jednak przedstawić w urzędzie gminy zaświadczenie o swoich dochodach i udowodnić, że im również przysługuje mieszkanie socjalne. Jeśli spełnią kryteria ustalone przez gminę, mogą podpisać umowę najmu lokalu. 

Własne mieszkanie socjalne: czy można wykupić lokal socjalny?

Co istotne, mieszkanie socjalne zwykle można wykupić na własność. Zasady wykupu określa Ustawa o gospodarce nieruchomościami. Aby wykupić mieszkanie socjalne, trzeba najpierw sprawdzić, czy gmina w ogóle planuje sprzedaż takiego lokalu. Jeśli tak - należy złożyć odpowiedni wniosek. Należy przy tym zaznaczyć, że do wykupu mieszkania socjalnego także trzeba spełnić podstawowe warunki, takie jak niezaleganie z opłatami za czynsz. Pierwszeństwo wykupu lokalu socjalnego mają dotychczasowi najemcy. 

Mieszkanie socjalne a mieszkanie komunalne

Lokale socjalne od gminy często mylone są z mieszkaniami komunalnymi. Wbrew pozorom można jednak wskazać pewne różnice między tymi nieruchomościami. Umowa najmu mieszkania komunalnego zazwyczaj jest zawierana z gminą na czas nieokreślony. Gmina może wypowiedzieć umowę, ale tylko w sytuacji, gdy najemca zalega z opłatami czynszowymi, używają mieszkania w nieprawidłowy sposób lub zakłócają spokój innym mieszkańcom. W przypadku lokalu socjalnego umowa może zostać wypowiedziana, gdy lokator nie spełnia już kryteriów dochodowych; w dodatku od samego początku jest zawierana na czas określony. Mieszkania komunalne mają zazwyczaj nieco wyższy standard niż lokale socjalne.

Warto też dodać, że jeszcze innym rodzajem nieruchomości jest mieszkanie w systemie TBS. 

Czytaj więcej: Mieszkanie - definicja i rodzaje mieszkania

Mieszkanie socjalne: podsumowanie

Aby otrzymać mieszkanie socjalne, trzeba spełniać określone warunki - czyli znajdować się w trudnej sytuacji materialnej lub rodzinnej, a w dodatku nie przekraczać pewnego poziomu dochodów ustalonego przez gminę. Umowa najmu lokalu socjalnego jest zawierana na czas określony, a czas oczekiwania na takie mieszkanie może wynosić nawet kilka lat.