Budynek gospodarczy i pomieszczenie gospodarcze: definicja, zgłoszenie i pozwolenia

Nie masz gdzie przechowywać swoich narzędzi, urządzeń czy plonów zebranych z przydomowego ogródka? Dobrym rozwiązaniem może być budowa budynku gospodarczego. Przy spełnieniu określonych warunków, będziesz mógł postawić go na działce bez czasochłonnych formalności.

Z tego artykułu dowiesz się m.in.:

• co to jest budynek gospodarczy i w jakich sytuacjach trzeba mieć pozwolenie na budynek gospodarczy,
• kiedy można postawić budynek gospodarczy na zgłoszenie i budynek gospodarczy do 35 m2 bez zgłoszenia,
• czy można wybudować budynek gospodarczy na działce rolnej i czy można postawić domek gospodarczy przy granicy działki,
• jak zaplanować pomieszczenie gospodarcze w domu,

Co to jest budynek gospodarczy – definicja: prawo budowlane

Przed rozpoczęciem budowy warto poznać obowiązujące w Polsce prawo budowlane. Jeśli chodzi o budynek, definicja została przedstawiona w Rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 2002 roku w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie. Budynek gospodarczy to budynek, który służy do przechowywania płodów rolnych, sprzętu, narzędzi oraz materiałów. Nie może on pełnić funkcji mieszkaniowej, a jedynie stanowić przestrzeń magazynową – ewentualnie również rekreacyjną.

Budynek gospodarczy i małe pomieszczenie gospodarcze to terminy, które najczęściej są uznawane za synonimy. Pomieszczenie gospodarcze może przy tym być rozumiane nie tylko jako osobny budynek, lecz także wydzieloną przestrzeń w jego ramach. Czym innym jest dom gospodarczy, czyli budynek mieszkalny z częścią gospodarczą.

Wolnostojący budynek gospodarczy – definicja

Wolnostojący budynek gospodarczy jest oddzielony od sąsiednich budynków – nie wykorzystuje ich dachu, ścian ani fundamentów. 

Czy stodoła jest budynkiem gospodarczym?

Stodoła służy najczęściej do magazynowania słomy, siana, zboża i innych płodów rolnych. Dlatego wpisuje się w definicję budynku gospodarczego.

Jaki budynek gospodarczy bez pozwolenia na budowę?

Budowa budynku gospodarczego może wymagać uzyskania pozwolenia i spełnienia związanych z tym formalności. Jeśli ich niedopełnienie zostanie uznane za samowolę budowlaną, właścicielowi działki będą grozić poważne konsekwencje, w tym konieczność legalizowania obiektu lub nakaz rozbiórki.

Pozwolenie na budowę nie zawsze jest potrzebne – o ile zostaną spełnione warunki wskazane w prawie budowlanym. Przede wszystkim pomieszczenie gospodarcze bez pozwolenia musi być zgodne z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub decyzją o warunkach zabudowy.

Pozwolenie na budowę jest natomiast bezwzględnie wymagane, jeśli:

• prace budowlane będą przeprowadzane na terenie wpisanym do rejestru zabytków,
• budowa wymaga oceny oddziaływania na obszar Natura 2000,
• konieczna jest ocena oddziaływania inwestycji na środowisko.

Jak wskazują przepisy ustawy prawo budowlane, konieczny będzie wtedy nadzór budowlany kierownika budowy nad inwestycją.     

Budynek gospodarczy na zgłoszenie – wymiary i inne warunki

Wolnostojący budynek gospodarczy do 35m2 można postawić na własnej działce bez pozwolenia – pod warunkiem, że jest to budynek parterowy (jednopiętrowy) związany z produkcją rolną. Właściciel może wybudować na zgłoszenie maksymalnie dwa takie budynki na każde 500 m2 powierzchni działki. Większy obiekt niż 35 m2 – np. budynek gospodarczy 70 m2 jeszcze do niedawna wymagał pozwolenia. Po zmianach wprowadzonych w 2023 r. obecnie nie jest to już w większości przypadków konieczne.

Jaki budynek bez pozwolenia można postawić? Od 3 czerwca zeszłego roku można postawić parterowy budynek gospodarczy o powierzchni do 150 mkw. nie tylko bez pozwolenia, ale też – bez konieczności zgłaszania tego do urzędu. Maksymalna rozpiętość konstrukcji budynku nie może przy tym przekroczyć 6 m, natomiast wysokość – 7 m.

To, o czym warto pamiętać, to fakt, że budynek powinien być związany z produkcją rolną; nie oznacza to jednak, że właściciel budynku musi zawodowo zajmować się działalnością rolniczą. Nie jest też konieczne posiadanie działki siedliskowej. Należy jednak dodać, że obszar oddziaływania budynku powinien mieścić się w całości na działce lub działkach, na których został zaprojektowany.

Zgłoszenie budowy budynku gospodarczego jest natomiast konieczne w kilku przypadkach. Po pierwsze, jeśli budynek gospodarczy ma być większy niż 150 mkw., ale jednocześnie mniejszy niż 300 mkw., to konieczne jest zgłoszenie robót budowlanych. Budynek nie może mieć przy tym wysokości przekraczającej 7 metrów oraz rozpiętości większej niż 7 metrów.

Warto jednocześnie pamiętać, że zgłoszenia wymaga również budowa silosów o pojemności do 250 m3 i wysokości do 15 m; jeśli obiekt przekracza te wymiary, konieczne będzie uzyskanie pozwolenia.

Osoby, które chcą postawić budynek na zgłoszenie, muszą w zgłoszeniu uwzględnić:

• rodzaj, miejsce i zakres robót budowlanych,
• termin rozpoczęcia prac,
• miejscowość i numer działki, na której znajdzie się budynek,
• wysokość budynku gospodarczego, kąt nachylenia, materiały i parametry,
• szkic budynku,
• oświadczenie o własności działki budowlanej.

Zgłoszenia trzeba dokonać 30 dni przed planowanym rozpoczęciem budowy. Starosta ma 21 dni na zgłoszenie sprzeciwu – jeśli go nie wniesie, po tym czasie można rozpocząć budowę.

Co ważne, po zmianach w prawie tradycyjny projekt budowlany (w przypadku budynków na zgłoszenie) zastąpiła dokumentacja techniczna.

Wiata rolnicza bez pozwolenia – czy to możliwe?

Polskie prawo budowlane nie zawiera wprost definicji wiaty; przyjmuje się jednak, że jest to lekka budowla bez ścian, oparta na słupach i posiadająca dach. Może być wykonana zarówno z części stalowych, jak i drewnianych. Aby możliwa była jednak wiata bez pozwolenia, wymiary nie mogą przekraczać 6 metrów rozpiętości i 7 metrów wysokości.

Obowiązują takie same limity powierzchniowe jak w przypadku budynków gospodarczych. Budynek gospodarczy z wiatą o maksymalnej powierzchni 150 mkw. nie wymaga zatem nawet zgłoszenia; przy powierzchni od 150 do 300 mkw. należy zgłosić roboty budowlane.

Kara za budynek gospodarczy bez pozwolenia

Obecnie, po zmianach w prawie, pozwolenie na budowę budynku gospodarczego co do zasady nie jest potrzebne. Początkowo można było stawiać bez pozwolenia niewielkie budynki o powierzchni do 35 metrów kwadratowych; obecnie możliwy jest zarówno budynek gospodarczy 70 m2 bez pozwolenia, jak i jeszcze większy, nawet przekraczający powierzchnię 150 m2.

Należy jednak pamiętać, że o ile budynek gospodarczy do 150 m2 nie wymaga nawet zgłoszenia, o tyle przy budynku o większej powierzchni konieczne jest już jednak zgłoszenie robót budowlanych. Kara za postawienie budynku gospodarczego bez pozwolenia dotyczy zatem głównie przypadków budowy np. na terenie wpisanym do rejestracji zabytków. W takim wypadku kara może być jednak wysoka – i sięgać nawet 50 000 zł.

Budynek gospodarczy – zgłoszenie online

Wniosek o zgłoszenie budynku gospodarczego można złożyć nie tylko na piśmie, lecz także wysłać w formie elektronicznej do urzędu powiatowego. W tym celu należy wypełnić formularz online na portalu e-Budownictwo i podpisać go profilem zaufanym.

Czy budynek gospodarczy może mieć komin?

Domek gospodarczy murowany może mieć komin tylko pod warunkiem, że dojdzie do zmiany formy jego użytkowania z budynku gospodarczego na kotłownię. Wiąże się to z koniecznością uzyskania pozwolenia na budowę, zgody kominiarskiej, a także zgodności z projektem. Komin wraz z systemem wentylacji nie mogą naruszać konstrukcji nośnych budynku.

Budynek gospodarczy – odległość od granicy

Przepisy wskazują w szczegółowy sposób, gdzie powinien zostać wybudowany budynek gospodarczy. Odległość od granicy działki musi wynosić co najmniej:

• 3 metry – jeśli budynek gospodarczy jest zwrócony ścianą bez drzwi i okien w stronę granicy działki,
• 4 metry – jeśli budynek jest skierowany ścianą z drzwiami i oknami w stronę granicy działki.

Czy można zbudować budynek gospodarczy przy granicy działki?

W niektórych przypadkach można wybudować budynek gospodarczy na granicy działki – bezpośrednio przy niej lub w odległości 1,5 metra. Jest to dopuszczalne, jeśli taką ewentualność przewiduje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego oraz budynek będzie miał wysokość poniżej 3 metrów i długość do 6,5 m.

Czy budynek gospodarczy może przylegać do domu?

Gdy pozwalają na to odrębne przepisy, budynek gospodarczy może przylegać swoją ścianą do ściany budynku, który znajduje się na sąsiedniej działce. Budynek gospodarczy w granicy działki może też stanowić nadbudowę istniejącego budynku – o nie więcej niż jedną kondygnację.

Pomieszczenie gospodarcze w domu – czy to dobry pomysł?

Jeśli masz taką możliwość, możesz wydzielić miejsce na małe pomieszczenie gospodarcze w domu – np. w piwnicy, ganku czy komórce. W przypadku niektórych inwestycji deweloperzy zapewniają też nabywcom mieszkań pomieszczenie gospodarcze w bloku. W takich przypadkach nie trzeba uzyskiwać pozwolenia na budowę budynku gospodarczego. Ważne jest, aby mieć łatwy dostęp do przechowywanych przedmiotów, a także zapewnić im odpowiednie warunki, w tym wentylację i właściwą temperaturę. Należy również dodać, że jeśli chodzi o pomieszczenie gospodarcze, bez pozwolenia można wydzielić właściwie każde pomieszczenie w domu jednorodzinnym – oczywiście zachowując przy tym standardy bezpieczeństwa.

Czy można postawić budynek gospodarczy na działce rolnej?

Po zmianie w przepisach budynek gospodarczy (na zasadach podanych powyżej) można wybudować bez pozwolenia (i często również bez zgłoszenia) na dowolnej działce – w tym na działce rolnej czy nawet leśnej. Przepisy nie określają bowiem, na jakich gruntach musi powstać budynek, a jedynie – że powinien on być związany z produkcją rolną. Aby jednak spełnić ten warunek, wystarczy w takim budynku np. przechowywać narzędzia czy płody rolne.

Budynek gospodarczy i pomieszczenie gospodarcze: podsumowanie

Postawienie budynku gospodarczego na własnej działce nie musi wymagać wielu czasochłonnych formalności – przy spełnieniu określonych warunków można wybudować go nawet bez pozwolenia na budowę. Co więcej, obecnie zdecydowaną większość budynków gospodarczych można postawić nawet bez dokonywania zgłoszenia.