Wsparcie dla kredytobiorców

6 października 2021 r., na posiedzeniu decyzyjnym Rady Polityki Pieniężnej zapadła decyzja o pierwszej podwyżce stóp procentowych od 2012 r. RPP zdecydowała się podnieść stopę referencyjną z rekordowo niskiego poziomu 0,10 proc. do 0,50 proc.

Wielu kredytobiorców prawdopodobnie nie spodziewało się jednak, że cykl podwyżek stóp procentowych potrwa tak długo - zwłaszcza w obliczu zapowiedzi prezesa Narodowego Banku Polskiego Adama Glapińskiego.

Podwyżka stóp procentowych 

Ostatecznie okazało się jednak, że od pierwszej podwyżki minęło już ponad 10 miesięcy, a analitycy przewidują, że RPP może jeszcze podnieść stopy procentowe. Obecnie stopa referencyjna jest na poziomie 6,50 proc. (stan na sierpień).

Celem kolejnych podwyżek stóp procentowych miało być zahamowanie inflacji. Ostatecznie okazało się jednak, że nawet wyższe stopy procentowe NBP nie zapobiegły wzrostowi cen. Jak poinformował GUS, inflacja w sierpniu 2022 r. wyniosła 15,6 proc.

Podwyżki stóp procentowych nieuchronnie prowadziły do podwyżek wskaźnika WIBOR. To z kolei przełożyło się na znacznie wyższe raty kredytów hipotecznych w przypadku kredytów o zmiennym oprocentowaniu (a to właśnie takie produkty kredytowe cieszyły się wcześniej największym zainteresowaniem ze strony kredytobiorców). Wzrost rat, w zależności od okresu spłaty, kwoty, warunków na które został przyznany kredyt, wyniósł od kilkuset złotych (w porównaniu z wysokością rat sprzed października 2021 r.) do nawet kilku tysięcy złotych.

W sytuacji drastycznie rosnącego oprocentowania kredytów i pogarszającej się sytuacji finansowej kredytobiorców konieczna okazała się pomoc rządu. W ten sposób powstała nowa tarcza dla kredytobiorców, wprowadzająca m.in. wakacje kredytowe.

Na jaką pomoc mogą liczyć kredytobiorcy?

Tarcza dla kredytobiorców 2022 r. to pakiet trzech rozwiązań. Chodzi o:

• wakacje kredytowe,
• finansowe wsparcie z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców,
• nowy wskaźnik oprocentowania kredytów (zamiast WIBOR).

Wakacje kredytowe

Najwięcej emocji wzbudzają wakacje kredytowe, czyli możliwość czasowego zawieszenia spłaty rat kredytu. Zgodnie z przyjętymi przepisami, wakacje kredytowe są rozwiązaniem, z którego mogą skorzystać kredytobiorcy posiadający kredyty hipoteczne w złotówkach, zaciągnięte przed 1 lipca 2022 r., a okres kredytowania kończy się co najmniej po upływie 6 miesięcy od tej daty.

Dodatkowym warunkiem jest, by nieruchomość finansowana kredytem została zakupiona w celu zaspokojenia własnych potrzeb mieszkaniowych kredytobiorcy. Tym samym, jeśli kredytobiorca kupił na kredyt nieruchomość w celach inwestycyjnych (np. pod wynajem), to nie może skorzystać z rządowej pomocy.

Wakacje kredytowe pozwalają zawiesić spłatę łącznie 8 rat kredytowych:

• w dwóch miesiącach III kwartału 2022 r.,
• w dwóch miesiącach IV kwartału 2022 r.,
• po jednym miesiącu w każdym z kwartałów 2023 r.

Termin spłaty zobowiązań kredytowych zostanie wydłużony bez nakładania na kredytobiorców dodatkowych opłat.

Banki przyjmują już wnioski o wakacje kredytowe. Warto jednak pamiętać, że aby móc uzyskać zawieszenie spłaty raty kredytu na dany miesiąc, konieczne jest złożenie wniosku przed terminem zapłaty raty. Tym samym, jeśli ktoś chciał skorzystać z wakacji kredytowych już od sierpnia, a termin zapłaty raty mijał 15 sierpnia, to wniosek o wakacje kredytowe musiał złożyć do tego dnia.

Wniosek można złożyć na wszystkie miesiące z góry, a banki nie powinny utrudniać klientom całego procesu. UOKiK zobowiązał się do monitorowania czy banki umożliwiają bez przeszkód zawieszanie spłaty rat kredytu w ramach rządowej tarczy.

Kredytobiorca chcący skorzystać z wakacji kredytowych może złożyć wniosek pisemnie w oddziale banku, poprzez bankowość elektroniczną, a także - jeśli bank udostępnia taką opcję - mailowo. Zawieszenie spłaty rat kredytu zaczyna obowiązywać z chwilą doręczenia kredytodawcy wniosku.

Dopłaty do kredytów

Kolejnym rozwiązaniem tarczy dla kredytobiorców są dopłaty z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Kredytobiorcy, którzy znaleźli się w trudnej sytuacji finansowej, mogą starać się o wsparcie z FWK. Dopłaty do kredytu są wypłacane nie dłużej niż 36 miesięcy, a miesięczna kwota wsparcia nie może przekroczyć 2 tys. zł. Co istotne, dopłat nie otrzymują jednak bezpośrednio kredytobiorcy - środki trafiają do banku, który udzielił kredytobiorcy kredytu.

O wsparcie z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców można ubiegać się, jeśli wystąpi jedna z przesłanek:

• w dniu złożenia wniosku co najmniej jeden z kredytobiorców posiada status osoby bezrobotnej;
• kredytobiorca ponosi miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego w wysokości przekraczającej 50 proc. dochodów osiąganych miesięcznie przez jego gospodarstwo domowe;
• miesięczny dochód gospodarstwa domowego kredytobiorcy, pomniejszony o miesięczne koszty obsługi kredytu mieszkaniowego, nie przekracza:

w przypadku gospodarstwa jednoosobowego – 1552 zł;
w przypadku gospodarstwa wieloosobowego – 1200 zł na osobę.

Warto jednak podkreślić, że pomoc z FWK jest pomocą zwrotną - kredytobiorca musi spłacić przyznaną kwotę wsparcia. Zwrot rozpoczyna się po upływie 2 lat od wypłaty ostatniej raty wsparcia lub pożyczki. Spłata jest rozłożona na 144 równych, nieoprocentowanych rat. Część wsparcia może być umorzona, jednak po spełnieniu odpowiednich warunków.

Należy również pamiętać, że FWK działał już wcześniej, jeszcze przed tym, jak politycy zdecydowali się ogłosić nową tarczę. Zgodnie z założeniami, zmiana dotyczy głównie wysokości budżetu Funduszu, który ma zostać zasilony dodatkowymi wpłatami.

Likwidacja WIBOR

Wśród założeń tarczy dla kredytobiorców znalazł się również postulat likwidacji wskaźnika WIBOR. Warto przy tym wiedzieć, że WIBOR(R) to stawka bazowa oprocentowania kredytów na polskim rynku międzybankowym. Likwidacja WIBOR-u i zastąpienie go innym wskaźnikiem ma - według przedstawicieli rządu - pozytywnie wpłynąć na sytuację finansową kredytobiorców. Ich zdaniem WIBOR jest zbyt mocno oderwany od poziomu stóp procentowych, przez co raty kredytów są wyższe, niż mogłyby być przy zastosowaniu innego wskaźnika.

Jak poinformowało Ministerstwo Finansów, 13 lipca prace rozpoczęła już Narodowa Grupa Robocza ds. wskaźników referencyjnych. Celem prac NGR ma być stworzenie "mapy drogowej" i harmonogramu działań służących wdrożeniu działań i procesów zmierzających do zastąpienia wskaźnika WIBOR nowym wskaźnikiem referencyjnym.

Kto skorzysta z rządowego wsparcia?

Główne założenia tarczy dla kredytobiorców były takie, by pomoc otrzymały przede wszystkim osoby znajdujące się w trudnej sytuacji finansowej ze względu na drastyczny wzrost rat kredytowych. W praktyce jednak z części wsparcia mogą skorzystać też kredytobiorcy, których sytuacja finansowa jest dobra, a zarobki na tyle wysokie, że pozwalają bez przeszkód spłacać kredyt nawet w sytuacji, gdy kwota jednej raty wzrosła dwu- lub nawet trzykrotnie.

Mowa oczywiście o wakacjach kredytowych, w przypadku których nie trzeba spełniać dodatkowych kryteriów dochodowych. Wystarczy złożyć do banku odpowiedni wniosek, o ile umowa kredytowa została zawarta w złotówkach, a sfinansowana kredytem nieruchomość została zakupiona na własne cele mieszkaniowe. Na wakacje kredytowe w rezultacie zdecydowało się wiele osób posiadających odpowiednie środki do terminowej spłaty zobowiązania - wszystko po to, by nadpłacić kredyt i w ten sposób móc skrócić okres kredytowania i zaoszczędzić na odsetkach.

Z kolei Fundusz Wsparcia Kredytobiorców istniał już wcześniej - i można było z niego skorzystać jeszcze przed wejściem w życie tarczy dla kredytobiorców. Likwidacja WIBOR natomiast ma prawdopodobnie nastąpić do 31 grudnia 2022 r., tak, by od 1 stycznia obowiązywał nowy wskaźnik; nie ma jednak żadnej gwarancji, że faktycznie będzie on korzystniejszy dla kredytobiorców.

Kiedy tarcza dla kredytobiorców zacznie obowiązywać?

Już 14 lipca prezydent podpisał ustawę, na mocy której kredytobiorcy mogą wnioskować o wakacje kredytowe; ostatecznie nowe przepisy weszły w życie 29 lipca. Od tego dnia można też zwracać się do banków o czasowe zawieszenie wskazanych rat kredytu hipotecznego.

O wsparcie z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców można było wnioskować cały czas - zmienia się jedynie to, że budżet FWK zostanie zasilony nowymi środkami w wysokości 1,4 mld zł.

Nowy wskaźnik referencyjny, zastępujący WIBOR, ma zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2023 r.

Z jakiej pomocy mogą aktualnie korzystać kredytobiorcy?

Oprócz wakacji kredytowych i dopłat z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców osoby posiadające kredyt hipoteczny mogą również wybrać:

• przejście na okresowo stałe oprocentowanie kredytu,
• karencję w spłacie kredytu,
• restrukturyzację zobowiązania,
• refinansowanie kredytu,
• konsolidację kredytu.

Banki mają obowiązek umożliwić kredytobiorcom przejście na okresowo stałe oprocentowanie, choć warto mieć na uwadze, że nie zawsze musi to być korzystne zobowiązanie. Klienci mogą też ubiegać się o zmniejszenie obciążenia przez pewien okres, czyli czasową obniżkę wysokości raty (karencję) czy restrukturyzację (zmianę warunków kredytu w taki sposób, by kredytobiorca był w stanie nadal spłacać raty).

W wielu sytuacjach korzystne może być też refinansowanie kredytu (przeniesienie zobowiązania do innego banku) lub jego konsolidacja razem z mniejszymi zobowiązaniami (w celu wydłużenia okresu spłaty i obniżenia miesięcznej raty).

Podsumowanie

Tarcza dla kredytobiorców, mająca odciążyć osoby posiadające kredyt hipoteczny i zmagające się ze skutkami podnoszenia stóp procentowych, już obowiązuje. Z jednego z jej rozwiązań - z wakacji kredytowych - może skorzystać większość kredytobiorców.